Σύντομη Ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Το 1951 ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, που είναι το πρώτο βήμα για τη διασφάλιση μιας διαρκούς ειρήνης.

Το 1957  η Συνθήκη της Ρώμης ιδρύει την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και μια νέα εποχή ολοένα στενότερης συνεργασίας στην Ευρώπη ξεκινά. Ωστόσο, αυτή την περίοδο εμφανίζεται ο Ψυχρός Πόλεμος που χωρίζει την ήπειρο για περισσότερα από 40 χρόνια.

Στις 4 Απριλίου 1949 δημιουργείται το ΝΑΤΟ, ο Οργανισμός της Συνθήκης του Βορείου Ατλαντικού, μια διακυβερνητική συμμαχία ασφάλειας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και 10 χωρών της Δυτικής Ευρώπης.

Στις 5 Μαΐου 1949, αυτές οι 10 χώρες δημιουργούν το Συμβούλιο της Ευρώπης για την προώθηση της δημοκρατίας και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.

Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα τίθεται σε ισχύ στις 3 Σεπτεμβρίου 1953.

Στις 9 Μαΐου 1950, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Robert Schuman παρουσιάζει ένα σχέδιο για βαθύτερη συνεργασία. Προτείνει την ενοποίηση των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα της Δυτικής Ευρώπης. Αργότερα, αυτή η μέρα γιορτάζεται ως «Ημέρα της Ευρώπης». Με βάση το σχέδιο Σούμαν, έξι χώρες – Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Λουξεμβούργο- υπογράφουν μια συνθήκη για τη λειτουργία των βιομηχανιών άνθρακα και χάλυβα υπό κοινή διαχείριση. Με αυτόν τον τρόπο, καμία χώρα δεν μπορεί να κατασκευάσει τα όπλα του πολέμου για να στραφεί εναντίον άλλων, όπως στο παρελθόν.

Η δεκαετία του 1960 είναι μια καλή περίοδος για την οικονομία, βοηθούμενη από το γεγονός ότι οι χώρες της ΕΟΚ σταματούν να επιβάλλουν δασμούς όταν πραγματοποιούν συναλλαγές μεταξύ τους. Η πρώτη κοινή γεωργική πολιτική τον Ιούλιο του 1962 δίνει στις χώρες της ΕΟΚ κοινό έλεγχο στην παραγωγή τροφίμων, έτσι ώστε όλοι να έχουν πλέον αρκετά για να φάνε και οι αγρότες να κερδίζουν καλά τα προς το ζην. Η ανεπιθύμητη παρενέργεια είναι η υπερπαραγωγή, με βουνά από πλεονάζοντα προϊόντα. Από τη δεκαετία του 1990, προτεραιότητες ήταν η μείωση των πλεονασμάτων, η βελτίωση της ποιότητας των τροφίμων και η προώθηση της βιωσιμότητας.

Την 1η Ιουλίου 1968 οι 6 χώρες μέλη της ΕΟΚ καταργούν τους δασμούς στα αγαθά που εισάγονται μεταξύ τους, επιτρέποντας για πρώτη φορά το ελεύθερο διασυνοριακό εμπόριο. Εφαρμόζουν, επίσης, τους ίδιους δασμούς στις εισαγωγές τους από χώρες του εξωτερικού. Το εμπόριο μεταξύ αυτών των 6 αλλά και με τον υπόλοιπο κόσμο αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Η Δανία, η Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα την 1η Ιανουαρίου 1973, αυξάνοντας τον αριθμό των χωρών μελών σε 9.

Η ΕΟΚ θεσπίζει νόμους για την προστασία του περιβάλλοντος. Μετά από έναν αραβο-ισραηλινό πόλεμο τον Οκτώβριο του 1973, οι χώρες παραγωγής πετρελαίου της Μέσης Ανατολής επιβάλλουν μεγάλες αυξήσεις τιμών και περιορίζουν τις πωλήσεις σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό δημιουργεί οικονομικά προβλήματα σε ολόκληρη την ΕΟΚ. Για να δείξουν την αλληλεγγύη τους, οι ηγέτες της ΕΟΚ συμφωνούν να δημιουργήσουν ένα μεγάλο νέο ταμείο στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής. Σκοπός του είναι να μεταφέρει χρήματα από τις πλούσιες στις φτωχές περιοχές, να βελτιώσει τις υποδομές, να προσελκύσει επενδύσεις και να δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης δημιουργείται το 1974.

Η δημοκρατία απλώνεται στην Ευρώπη με την ανατροπή των δικτατοριών στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Οι πρώτες άμεσες εκλογές από πολίτες μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πραγματοποιούνται το 1979. Η Ελλάδα εντάσσεται στην ΕΟΚ το 1981 ως το 10ο μέλος και η Ισπανία με την Πορτογαλία το 1986.

Οι υπολογιστές και ο αυτοματισμός αλλάζουν τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε. Για να παραμείνει στην πρώτη γραμμή αυτών των αλλαγών, το πρόγραμμα «Esprit»,  το πρώτο από πολλά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας  σε ευρωπαϊκό επίπεδο,  ξεκινά το 1984.

Τρία χρόνια αργότερα, το 1987, το πρόγραμμα Erasmus επιτρέπει τη μετακίνηση φοιτητών για σπουδές σε άλλες χώρες. Από τότε πάνω από 10 εκατομμύρια νέοι έχουν εκπαιδευτεί, εργαστεί ή προσφέρει εθελοντική εργασία μέσα από αυτό το πρόγραμμα.

Στις 9 Νοεμβρίου του 1989 το Τείχος του Βερολίνου πέφτει και τα σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης ανοίγουν για πρώτη φορά μετά από 28 χρόνια. Η Γερμανία είναι  πια ενωμένη μετά από περισσότερα από 40 χρόνια και το ανατολικό μισό της προσχωρεί στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες τον Οκτώβριο του 1990.

Το 1993 εγκαινιάζεται η ενιαία αγορά με τις «4 ελευθερίες»: της ελεύθερης κυκλοφορίας ανθρώπων, αγαθών, υπηρεσιών και χρημάτων. Η Αυστρία, η Φινλανδία και η Σουηδία εντάσσονται στην ΕΕ το 1995 κι ένα μικρό χωριό στο Λουξεμβούργο δίνει το όνομά του στη συμφωνία του Σένγκεν, που επιτρέπει σταδιακά στους ανθρώπους να ταξιδεύουν σε μέρη της ΕΕ χωρίς έλεγχο διαβατηρίων. Η συμφωνία αυτή τίθεται αρχικά σε ισχύ σε 7 χώρες — Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία —  και μέχρι το 2021 σε 26 χώρες.

Την 1η Ιανουαρίου 1999 γεννιέται το ευρώ. Το ευρώ εισάγεται σε 11 χώρες μόνο για εμπορικές και χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα θα έρθουν αργότερα. Οι πρώτες χώρες του ευρώ είναι η Αυστρία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, το Λουξεμβούργο, η Ολλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Η Δανία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο αποφασίζουν να μείνουν εκτός για την ώρα. Το ευρώ είναι πλέον το νέο νόμισμα για εκατομμύρια Ευρωπαίους. Η Ελλάδα γίνεται μέλος της ευρωζώνης το 2001.

Η 11η Σεπτεμβρίου 2001 γίνεται συνώνυμη της διεθνούς τρομοκρατίας μετά την πτήση αεροπειρατείας σε κτίρια στη Νέα Υόρκη και την Ουάσιγκτον. Οι χώρες αρχίζουν να συνεργάζονται πολύ πιο στενά για την καταπολέμηση του εγκλήματος. Τον Μάιο του 2004 10 νέες χώρες  — Τσεχία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία, Κύπρος και Μάλτα ​​— γίνονται μέλη της ευρωπαϊκής οικογένειας, επουλώνοντας την διαίρεση μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης  μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακολουθούν η Βουλγαρία και η Ρουμανία το 2007.

Μια χρηματοπιστωτική κρίση πλήττει την παγκόσμια οικονομία τον Σεπτέμβριο του 2008. Ωστόσο, η Συνθήκη της Λισαβόνας, για την οποία θα μιλήσουμε στο επόμενο μάθημα, παρέχει σύγχρονους θεσμούς και πιο αποτελεσματικές μεθόδους εργασίας.

Το 2012 απονέμεται στην ​​Ευρωπαϊκή Ένωση το Νόμπελ Ειρήνης. Παρόλα αυτά η παγκόσμια οικονομική κρίση χτυπά σκληρά την Ευρώπη. Οι αναταραχές και οι πόλεμοι σε διάφορες χώρες οδηγούν πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη. Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με την πρόκληση πώς να τους φροντίζει, διασφαλίζοντας παράλληλα την ευημερία τους και σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματά τους.

Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας και οι ηγέτες συμφωνούν να μειώσουν τις επιβλαβείς εκπομπές.

Το 2015 ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως το Παρίσι, οι Βρυξέλλες, η Νίκαια, το Βερολίνο, το Λονδίνο και η Βαρκελώνη, γίνονται στόχος τρομοκρατικών επιθέσεων. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αναλαμβάνουν δράση για την αντιμετώπιση όλων των πτυχών της τρομοκρατικής απειλής.

Κι ενώ η Κροατία γίνεται το 28ο μέλος της ΕΕ το 2013, το Ηνωμένο Βασίλειο με δημοψήφισμα το 2016, ψηφίζει υπέρ της αποχώρησης από αυτήν.

Η πανδημία COVID-19 πυροδοτεί μια μεγάλη έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία και την οικονομική επιβράδυνση. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συνεργάζονται για να υποστηρίξουν τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού και να εξασφαλίσουν εμβόλια για τους ανθρώπους στην ΕΕ και όχι μόνο. Οι ηγέτες της ΕΕ συμφωνούν για το μεγαλύτερο πακέτο τόνωσης που έχει χρηματοδοτηθεί ποτέ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ με έμφαση στην πράσινη και ψηφιακή ανάκαμψη, αφού η ΕΕ εργάζεται για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Τον Φεβρουάριο του 2022 η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία. Η ΕΕ και οι διεθνείς εταίροι της καταδικάζουν κατηγορηματικά τον αδικαιολόγητο και απρόκλητο επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας. Η ΕΕ υιοθετεί μια σειρά σκληρών κυρώσεων κατά της Ρωσίας και παρέχει οικονομική, ανθρωπιστική, στρατιωτική και άλλη βοήθεια στην Ουκρανία.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια εταιρική σχέση μεταξύ ευρωπαϊκών χωρών, γνωστών ως κρατών μελών, οι οποίες αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να οικοδομήσουν μαζί ένα καλύτερο μέλλον. Οι χώρες της ΕΕ συνεργάζονται στενά για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής των πολιτών τους, σεβόμενες παράλληλα τον μοναδικό πολιτισμό και τις παραδόσεις της καθεμιάς. Η ΕΕ δεν ήταν πάντα τόσο μεγάλη όσο σήμερα.

Οι ευρωπαϊκές χώρες που ξεκίνησαν την οικονομική συνεργασία τους το 1952 ήταν μόλις έξι: το Βέλγιο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και το Λουξεμβούργο. Η ΕΕ αποτελείται σήμερα από 27 κράτη μέλη. Μπορεί κάποιο από αυτό να είναι η πατρίδα σας. Μπορεί να έχετε φίλους ή συγγενείς ή να έχετε επισκεφτεί κάποια κράτη της ΕΕ. Παρατηρήστε τον χάρτη. Ποια είναι η δύναμη της ΕΕ;